Konopna palma i złote słoneczniki
Tegoroczna wiosna już dawno za nami, trwa cudowne lato, dobiegły końca sierpniowe żniwa, kwitną złote słoneczniki i króluje nawłoć… W taki właśnie słonecznikowy piątek, 19 sierpnia 2022 r., w urokliwym damnickim pałacu Paweł Lisowski – Starosta Powiatu Słupskiego wręczał podarki pięknym ludziom – osobowościom roku 2022 z wdzięczności za ich pracę pełną twórczego zapału, oddania sprawom związanym z zachowaniem dziedzictwa kulturowego regionu. Salę lustrzaną wypełniała barwna widownia, prym wiedli artyści, pieśniarze i koneserzy sztuki, zakończył się bowiem damnicki plener malarski.
Baśniowy pałac
Wnętrze pałacu czasami mnie onieśmiela, stąpam po skrzypiących drewnianych podłogach, po których ongiś spacerowali poprzedni jej mieszkańcy. Jak donoszą rozmaite dokumenty, których niestety jest niezbyt wiele, pałac wybudowano na zlecenie Richarda von Blanckensee. W publikacji pt. „Damnica / Hebrondamnitz” autorstwa Hannelore Schardin-Liedtke i Krystyny Mazurkiewicz-Palacz z roku 2019 czytamy, że budowla została wzniesiona na przełomie lat 1870/1871, wg projektu architektonicznego Gustava Knoblaucha i Friedricha Hollina. Gmach był kilkakroć przebudowywany m.in. w 1900 r. za czasów rodu von Gamp. Przyczyną do owej przebudowy była najprawdopodobniej palma konopna przywieziona przez ówczesnych gospodarzy, która znalazła miejsce w południowym narożniku ogrodu zimowego. Wybudowano dla niej wykusz z kamiennym cokołem. Potem palmę przesunięto o kilka metrów w stronę południowo-zachodnią, a salę w której wzrastała nazwano salą palmową. No cóż, palma rosła i wymagała dodatkowej przestrzeni, a mianowicie oszklonego hełmu kryjącego wykusz, który kilkakrotnie musiano podwyższać. Ta wyjątkowa dla ówczesnych gospodarzy roślina wciąż króluje w damnickim pałacu i gdyby potrafiła zobrazować historię – jaka zadziała się na przełomie jej trwania – mogłoby stać się arcyciekawie. Wiem, wiem, to te pałacowe motywy skłaniają mnie do wyobrażeń, bowiem patrząc z alkierza palmowego w górę na niebieskie niebo i zielone liście palmowe – palmiarnię – uświadamiam sobie jak bardzo świat się zmienił wokół nas, ale nie damnicki pałac, który pozostaje prawie nietknięty. W jego południowo-zachodniej części góruje wieża nakryta dachem hełmowym z latarniami wieńczonymi wyrazistymi kopułkami. Koroną wieży jest iglica. Na dachu elewacji północno-zachodniej widoczne są kamienne rzeźby w postaci zbroi na postumentach, podpisane wyrytą datą budowy pałacu 1870 i 1871. Szklane drzwi wejściowe do hollu parterowego oraz obszerne okna zdobią szprosy, szczebliny dzielące okno na mniejsze części. Do pałacu wchodzi się przez zadaszony podjazd z gankiem łagodnymi rampami, znajdujący się w trójosiowym ryzalicie, potem jest przedsionek i przestronny holl wejściowy w drewnie, który został zatrzymany w kadrze starego aparatu. Na fotografii z lat 30. XX w. holl wygląda okazale, z tronowym krzesłem, ławą i obficie rzeźbionym ciężkim stołem, a dalej (pod ścianą) mości się inkrustowana ława upiększona poduchą, rzeźba jeźdźca na koniu oraz ołtarz z krzyżem, równie bogato zdobiony. Ów holl rozciąga się na wysokość dwóch kondygnacji a ściany i strop pokrywa bogato rzeźbione ciemne drewno. Front hollu prowadzi w stronę korytarza, tworzą go drewniane filary, pilastry i trzy półkoliste łukowate przejścia, a w nich wiszą ozdobne latarnie. Pomieszczenia i sale na parterze również dzisiaj zachwycają swoim dawnym pięknem, jest tu ów wspomniany holl, sala lustrzana, sala palmowa, buduar oraz sala myśliwska. Sufit sali lustrzanej zdobią anielskie malowidła Maxa Gärtner oraz plafon zachwycający odbiorców swoją nieziemskością. Te alegoryczne motywy przywołują marzenia, obrazują pory roku i ujmują motywem roślinnym. Ściany pokrywa – ujęta w drewniane kasetony – tkanina w złocie i zieleni oraz lustra dopełnione kwiatowymi kinkietami. Drewnianą podłogę ułożono tu z kwadratowych tafli, a inkluzje w owych taflach ilustrują gwiazdy. Salę iluminuje światło wpadające przez łukowe okna, wychodzące bezpośrednio na park, dodatkowo doświetla ją światło z palmiarni. W lustrach odbijają się współczesne twarze ciekawskich, którzy zaglądają do nich od niechcenia, jak Alicja z Krainy Czarów. Może karta z talii Króla Kier im dopisze i otworzy świat pełen rozmarzonych postaci i troskliwych zjaw, choć Król Kier wydaje się być umiarkowaną częścią rządów Krainy Czarów.
Sala lustrzana łączy się, z przesklepionymi półkoliście, dużymi drzwiami, okna zwrócone w stronę palmiarni dzielą marmurowe stiukowe kolumny ze złoconymi jońskimi kapitelami, które podtrzymują inkrustowaną i złoconą arkadę. W zgięciach (pachwinach) łukowatych sklepień ktoś ongiś stworzył płaskorzeźby, zdobiąc ich zwieńczenie kartuszami, po to, by zamknąć lub otoczyć dzieło zdobnym obrysem. Jeśli trzeba otworzą się te zaczarowane drzwi na oścież, po to, by beżowo-biała żyłkowata powłoka kolumn nadała tonu trafnego w postrzeganiu Krainy Czarów. Również po to, by móc przepłynąć z sali lustrzanej do obłożonej marmurem palmiarni. W przestrzeniach pałacowego parteru znajduje się również sala myśliwska, będąca dawną jadalnią. Zachował się w niej piec kaflowy z czasów budowy pałacu, umościł się, jak ciepły duch, w najgłębszym rogu sali i nie tylko ogrzewa swym kształtem wnętrze historycznej sali, przypomina również o jej dawnym przeznaczeniu. Ściany pokoju zdobią malowidła Maxa Gärtnera, które przedstawiają jelenia na rykowisku, dziki buszujące w wysokiej trawie i pozostałą zwierzynę łowną.
Do roku 1945 wnętrza parterowe służyły do celów reprezentacyjnych, dzisiaj pełnią podobną funkcję podczas wydarzeń powiatowych, służą również jako sale edukacyjne, dydaktyczne, warsztatowe, literackie, artystyczne czy administracyjne. W pałacu mieści się Specjalistyczny Ośrodek Szkolno–Wychowawczy oraz Centrum Kultury Powiatu Słupskiego.
Biały Bocian 2022
Tegoroczne „Boćki” powędrowały w dłonie wspaniałych twórców i animatorów kultury, nominowanych przez instytucje czy osoby, które potrafią dostrzec potencjał w innych i ciszyć się szczęściem nagrodzonych. Tym razem siedem osób, stowarzyszeń i zespołów, poczuło radość z nagrody, która niewątpliwie ma moc pobudzania do kolejnych działań. Nagrodę Białego Bociana 2022 otrzymali: Janina Janowicz – Chór Półnuta z Gminy Kępice za dzielenie się muzyką z całym światem; Grzegorz Chwieduk ze Słupska – za poezję, pieśń i muzykę; Zuzanna Malek – za kultywowanie tradycji regionu z Gminy Potęgowo. Wyróżnienie specjalne otrzymał Zespół Zeppelinki zaś kolejne wyróżnienia trafiły do: Stowarzyszenia Przyjaciół 28. Słupskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego oraz Marty Borodziuk, dyrektorki Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Kępice. Wyróżnienie otrzymał również Adam Piekarec. Gratulacje dla wszystkich wspaniałych twórców i animatorów kultury.
Oczami baronowej Klary
Pałacowych przybyszy witały współczesne obrazy, których motywem przewodnim był pałac w Damnicy wraz z magicznym parkiem podworskim, pomnikami i symboliką czasu minionego. Wśród artystów II Powiatowego Pleneru Malarskiego odbywającego się pod urokliwą nazwą „Oczami baronowej Klary” w Damnicy znaleźli się: Barbara Żmuda-Trzebiatowska, Ewa Grużewska, Krystyna Hrehorowicz, Mieczysław Bednarski, Józef Dzieran, Maciej Gawlak, Elwira Gockowiak, Tomasz Groński, Urszula M. Jagodzińska, Elżbieta Kalińska, Paweł Kędzierski, Lila Kępska, Leszek Mierzejewski, Irena Parniewska-Rudz, Elżbieta Wiśniewska, Anna Zduńczyk i Zuzanna Winnicka. Komisarzem pleneru malarskiego była Urszula. M. Jagodzinska. Plener zorganizowało Centrum Kultury Powiatu Słupskiego pod opiekuńczym płaszczem jej dyrektorki, Sandry Winnickiej. Podczas Gali Białego Bociana 2022 oraz wernisażu odbyły się koncerty, wystąpiła Monika Miszk przy akompaniamencie Rafała Przybyło, zdobywczyni Grand Prix XI Powiatowego Przeglądu Poezji Śpiewanej w Damnicy oraz Karina Kępa, która w tej samej edycji Przeglądu otrzymała wyróżnienie. Te wspaniałe artystki ze swoimi słowiczymi głosami zachwyciły publiczność. Baronowa Klara była zachwycona, wsłuchiwała się w słowicze śpiewy tuląc w ramionach świetlne słoneczniki i zebraną w barwne koszyczki nawłoć.
Danuta M. Sroka
st. kustosz MBP w Słupsku
Pracownia Regionalna
d.sroka@mbp.slupsk.pl
